تاریخچه پلاک خودرو در ایران

پلاک فلزی که برای شناسایی رسمی وسیله نقلیه متصل می‌شود، پلاک خودرو نام دارد همه کشورها برای وسایل نقلیه جاده‌ای مانند: اتومبیل، کامیون و موتورسیکلت نیاز به ثبت پلاک دارند. 

پلاک خودرو ایرانی، یک شناسه عددی است که به طور منحصر به فرد برای هر اتومبیل در نظر گرفته شده است. این پلاک‌ها در کشورهای مختلف، اعداد و حروف متفاوتی دارند، که نشان‌دهنده‌ی کشور یا شهری است که خودرو در آن خریداری شده است. اگر شما در هر شهری، ماشینی را خریداری کرده باشید، حتما برای گرفتن پلاک خودرو ایرانی اقدام کرده‌اید.

شماره پلاک خودرو همانند اثر انگشت در اتومبیل ها می باشد که باید منحصر بفرد باشد و به همین دلیل هیچ اتومبیلی دارای پلاک یکسان با سایر پلاک ها نیست.

تعویض و نصب پلاک بر روی خودروها در ایران قدمتی طولانی دارد، سابقه اولین خودرو پلاک شده در کشور، به سال 1305 همگام با ورود نخستین خودرو به کشور برمی‌گردد. در آن روزگارها قوانینی برای شماره‌گذاری خودرو ها وضع شد. خودروها صاحب پنج پلاک شدند؛ نام کارخانه، آدرس مالک، نمره عقب، نمره جلو و پلاک مالیات. تصویب قوانین به همین‌جا ختم نشد؛ حدود 1308 وقتی تعداد اتومبیل سوارهای شخصی شهر به 1522 نفر رسید، قوانین مربوط نیز تغییر کرد و پلاک‌ها متشکل از نام شهر و حدود چهار عدد که در بالای نام شهر قرار داشت، شدند.

در گذشته در پلاک خودروها پنج رقم و نام شهری که خودرو در آن پلاک شده بود دیده می‌شد یا به همراه شماره پلاک و نام شهر عددی دیگر در آن درج می‌شد. با افزایش خودرو در کشور، تصمیمی اتخاذ شد تا یکی از حروف الفبای فارسی نیز به نام شهرها افزوده شود و سپس نوبت به پلاک‌هایی رسید که نام شهر با عدد دورقمی ترکیب و پلاک‌های جدیدی بر روی خودروها نصب شد. در دهه هفتاد، خودروها دیگر از آن شکل و شمایل قدیمی خارج شده و پلاک‌ها نیز لیزری شده بود. در سال 1378 با آمدن پلاک‌های لیزری، مسئولین تصمیم گرفتند که باید همه پلاک‌های خودروها یکسان شوند و این نوع پلاک روی همه خودروها نصب شود.

پلاک لیزری

در دهه هشتاد؛ در پلاک‌های جدید کدهای دورقمی که در سمت راست این پلاک‌ها بود، معرف محل سکونت و آدرس شهر و منطقه‌ای بود که مالک خودرو در زمان خرید خودرو به ادارهٔ شماره‌گذاری اعلام کرده بودند. تفاوت فاحش و اصلی و شاید دلیلی که باعث نصب این نوع پلاک بر خودروها شد، در این بود که این پلاک به خودرو تعلق نداشت و متعلق به مالک خودرو بود و با انتقال خودرو به شخصی دیگر پلاک انتقال نمی‌یافت و پلاک تنها به شخص تعلق داشت و با تغییر وسیلهٔ نقلیه، شخص همواره از پلاک ثابتی استفاده می‌کند. پلاک با طرح جدید تا حدود بیش از 61 میلیون خودرو شخصی را می‌تواند تحت پوشش قرار دهد و تعداد خودرو در اسفند 1392 توسط مرکز پژوهش‌های مجلس 15.1 میلیون عدد اعلام شد.

انواع پلاک‌ها (از سال 1384 به بعد)

پلاک‌های وسایل نقلیه ایرانی دارای یازده نوع برای خودروها و پلاک موتورسیکلت‌ها هستند که در چهار رنگ صادر می‌شوند. شماره‌گذاری خودروها نیز به صورتی است که می‌توان از شماره پلاک آن‌ها به اطلاعاتی مانند استان صادرکننده پلاک، تاریخ صدور پلاک و … پی برد. انواع پلاک‌ها شامل موارد زیر است:

شخصی، تاکسی، عمومی، دولتی، جانبازان و معلولین،ترانزیت، کشاورزی، تشریفات، نظامی، تاریخی، موتورسیکلت‌ها، مناطق آزاد تجاری صنعتی

خودروهای شخصی

پلاک‌های ملیِ شخصی، پلاک های مستطیل شکلی هستند که برای خودروهای شخصیِ معمولیِ جامعه صادر می‌شود. 

پلاک‌های ملی شخصی با اعداد و حروف مشکی در یک پس‌زمینهٔ سفیدرنگ ساخته می‌شوند که در سمت چپ آن‌ها در یک نوار آبی‌رنگ، پرچم ایران و عبارت 

I.R.IRAN

 به معنی جمهوری اسلامی ایران نوشته شده‌است. در قسمت زیر اعداد نویسه‌های کوچک‌تری وجود دارد که در سمت چپ شماره پلاک به لاتین و در سمت راست تاریخ تولید پلاک نوشته شده‌است.

حروف مورد استفاده در پلاک خودروهای شخصی:

ب، ج، د، ژ (معلولین)، س، ص، ط، ق، ل، م، ن، و، هـ، ی

 پلاک ویژه معلولین و جانبازان

این پلاک ویژه معلولین و جانبازان طراحی شده‌است. دلیل طراحی این پلاک این بوده‌است که در صورت پارک در محل پارک ویژهٔ معلولین و جانبازان قابل تشخیص باشند و همچنین برای دادن سهمیه بنزین و درمان نیز ساماندهی شوند. این پلاک کاملاً شبیه به پلاک ملی شخصی صادر می‌شود و تنها تفاوتش در این است که در آن به جای حروف از نماد ویژه معلولین و جانبازان استفاده شده‌است. این پلاک در برخی سامانه‌ها مانند تاکسی‌های اینترنتی یا سامانه‌های مربوط به عوارض خودرو - که از نماد استفاده نمی‌کنند- به صورت حرف «ژ» نمایش داده می‌شود. در این پلاک سرشماره 11 تا 49 برای افراد جانباز و سرشماره 51 تا 99 برای افراد معلول در نظر گرفته شده است.

پلاک‌های گذرموقت

این پلاک برای خودروهایی طراحی شده‌است که از خارج از کشور و یا از مناطق آزاد تجاری وارد شهرها می‌شوند و برای آن‌ها مهلت محدودی مشخص شده‌است. در این پلاک از حرف 

گ  استفاده می‌شود و یک تاریخ نیز در قسمت پایینی کادر مربع‌شکل به پلاک اضافه شده‌است.

تاکسی

پلاک ملی تاکسی‌ها فقط برای 

ناوگان تاکسیرانی

 در ایران صادر می‌شود. شکل پلاک تاکسی‌ها شبیه به پلاک خودروهای شخصی است؛ با این تفاوت که رنگ زمینهٔ آن زرد و حرف الفبای آن ت است که در بالای آن کلمهٔ TAXI (تاکسی) به لاتین نوشته شده‌است. کد منطقهٔ صدور پلاک در واقع محل انجام وظیفه تاکسی را مشخص می‌کند. اعداد و حروف این پلاک مشکی بوده و بر روی یک پس‌زمینهٔ زردرنگ چاپ می‌شود. این نوع پلاک به صورت کد منطقه‌ایِ مرکز استان‌ها (غیر از استان تهران) صادر می‌شود.

عمومی

پلاک ملی خودروهای عمومی، پلاکی است که به خودروهای حمل‌ونقل عمومی مانند تریلی‌ها، وانت‌بارها، اتوبوس و مینی‌بوس‌ها و … تعلق دارد. اعداد و حروف این پلاک مشکی است و بر روی یک پس‌زمینهٔ زرد رنگ چاپ می‌شود. در این نوع پلاک حرف ع به معنای عمومی چاپ می‌شوداین نوع پلاک به صورت کد منطقه ای مرکز استان (به غیر از تهران) صادر میشود.

کشاورزی

پلاک ملی ماشین آلات کشاورزی، پلاکی است که به ماشین آلات کشاورزی مانند تراکتور، کمباین و … تعلق دارد. اعداد و حروف این پلاک مشکی است و بر روی یک پس‌زمینهٔ زرد رنگ چاپ می‌شود. در این نوع پلاک حرف ک به معنای کشاورزی چاپ می‌شوداین نوع پلاک به صورت کد منطقه ای مرکز استان (به غیر از تهران) صادر میشود

دولتی

این پلاک مخصوص خودروهای دولتی اعم از سواری، اتوبوس، مینی‌بوس، کامیون و… است. این پلاک به شکل مستطیل است و از چپ به راست خوانده می‌شود و از چپ به راست شامل یک عدد دورقمی، حرف الفـ، یک عدد سه‌ رقمی و یک عدد دو رقمی در کادر مربع‌ شکل است. اعداد و حروف این پلاک سفیدرنگ است که بر روی یک پس‌ زمینهٔ قرمز رنگ چاپ می‌شود.

نظامی

این پلاک ویژه خودروهای نیروی انتظامی (پ)، سپاه (ث)، وزارت دفاع (ز)، ارتش (ش) و ستاد کل فرماندهی نیروهای مسلح (ف) است. این پلاک به شکل مستطیل است و از چپ به راست خوانده می‌شود که شامل یک عدد دورقمی، یک عدد سه‌رقمی، و در آخر، یک عدد دورقمی در یک کادر مربع‌شکل است که محل صدور پلاک را نشان می‌دهد.

پلاک خودروهای تاریخی

 ایران پلاکی است که به خودروهای قدیمی که دارای ویژگی‌های زیر باشند:

-خودروهای نفیس: خودروهایی که بیش از 50 سال از تولید آن گذشته باشد.

-خودروهای قدیمی: خودروهایی که بیش از 25 سال از تولید آن گذشته باشد و از لحاظ طراحی و مهندسی ساخت یا کاربردی بی‌نظیر باشد.

-خودروهای ویژه: خودروهایی که دارای بعد فرهنگی باشد.

این پلاک به شکل مستطیل است و برخلاف سایر پلاک‌های مورد استفاده، اندازهٔ آن به صورت استاندارد آمریکایی (دارای 12 اینچ طول و 6 اینچ عرض) است و به سه قسمت مستطیلی تقسیم می‌شود که در مستطیل سمت راست بالا عبارت تاریخی ذکر شده، در سمت راست پایین شمارهٔ پلاک قید شده و در سمت چپ پلاک در یک نوار آبی‌رنگ پرچم ایران در بالا که زیر آن عبارت I.R. IRAN نوشته شده و در قسمت پایین همین نوار عکسی از مکانی تاریخی زده شده‌است.

پلاک سیاسی/ تشریفات/ دیپلمات

پلاک سیاسی مخصوص خودروهای سفارت‌ها است و فقط کارکنان شاغل در سفارت می‌توانند از این خودروها استفاده کنند. صاحبان این خودروها بدون عوارض واردات خودرو می‌توانند خودرو خود را وارد کنند. حرف میانی در این پلاک‌ها به دو صورت D (برای دیپلمات‌ها) و S (برای خدمات سفارت‌خانه‌ها) است. در رابطه با این خودروها باید کمال دقت را داشته باشید، چرا که طبق قوانین دیپلماتیک، این خودروها از حفاظت خاصی برخوردار هستند و در صورت تصادف با آن ها باید مسیر سختی را بگذرانید.

شهرستان‌ها و کد پلاک

کد پلاک شهرستان‌ها به دلیل محدودیت در واگذاری کدهای جدید، ممکن است در آینده شاهد تفکیک پلاک شهرستان‌ها باشیم به صورتی که پلاک‌ها به استان‌ها واگذار شود. در زیر کد پلاک هر شهرستان را مشاهده می‌کنید:

منبع تین نیوز