عوامل موفقيت شركتهای حمل و نقل بين‌المللی كالا

محمدعلی عباسی
عضو هیئت مدیره شرکت راه آهن و حمل و نقل صنایع

سالانه چند صد میلیارد دلار کالا در جهان مبادله می شود تا نیازمندیهای گوناگون ساکنان نقاط مختلف جهان تامین شود. هر چند رشد چشمگیر حجم مبادلات تجاری در قرن اخیر، متاثر از افزایش مازاد تولید در برخی کشورها و نیزگسترش فعالیتهای بازاریابی بین ا لمللی است، امادر عین حال نمی توان سهم عمده سیستم حمل ونقل جهان را در زمینه سازی برای افزایش حجم مبادلات تجاری نادیده گرفت. حمل و نقل پدیده ا ی است پویا، فراگیر و پیچیده که رشته های مختلف آن ریشه های حیات اقتصادی بشر را تغذیه و به آن روح و دوام می بخشند. درجه ارتقا و اعتلای جوامع امروزی بامعیارهای ارقام توسعه بخش حمل و نقل و میزان بهره وری افراد جامعه از امکانات و تسهیلات این بخش سنجیده و درصد مقایسه ای اعتبارات جذب شده در این بخش از اقلام مشخصه تعالی فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ملتها به شمار می آید. حمل و نقل از امور زیربنایی و یکی ازاجزای مهم چرخه تولید مصرف است، بعضی محققان توسعه بخش حمل و نقل را منوط به رشد تولید و برخی دیگر رشد تولید را منوط به توسعه بخش حمل و نقل می دانند. در هر حال با گسترش جوامع بشری و پیچیده شدن روابط اجتماعی و اقتصادی، تعیین این که تولید مقدم است یا حمل و نقل کار مشکلی است.

شرکت‌های موفق

شرکت های موفق پایبند اصولی خدشه ناپذیرهستند. اغلب آنها به ارزشهای مشابه و مشترکی اعتقاد دارند. در شرکتهای موفق مدیریتها قادرند عنصر سازمانی خود را هم از حیث سازمان و هم از حیث فردی و شخصی ارضا کرده و در واقع با مدیریت درست از گرایشهای فردی و اجتماعی به صورت ترکیب متعادل استفاده کنند. واقعیت این است که همه می پرسند که شرکتهای موفق چه کاری انجام می دهند که دیگران انجام نمی دهند وچه مواردی را فراتر از دیگران انجام می دهند؟

وظایف شرکت های موفق حمل و نقل بین المللی

وظایف شرکتهاى حمل ونقل عبارتند ازا نعقاد قرارداد حمل و صدور راهنامه، تهیه اسناد و مدارک برای امکان سفر ازقبیل کارنه تیر، کارنه دوپاساژ، دوزبلاغ، ویزا،بیمه نامه، گواهی قبول و…، تودیع ضمانت های لازم به ارگان های ذیربط جهت مدارک و اسناد ضروری، تامین کامیون مناسب برای حمل با توجه به مهلت مقرر در قرارداد، تحویل گرفتن کالا از فرستنده یا فورواردرو نظارت در بارگیری کامیون از نظر تطبیق مندرجات اسناد حمل با محموله، ارائه اسناد مربوط به مقامات گمرکات ازمبدا تا مقصد راهنامه و مراقبت در سالم نگهداشتن پلمپهای گمرکی، تحویل کالا به گیرنده در محلهایی که به وسیله مقامات گمرکی تعیین و اجازه داده می شود، رعایت مسیر مشخص شده و مدت زمان حمل کالای ترانزیتی که مقامات گمرکی تعیین می کنند، رعایت مسیر و مدت زمان حمل کالا برطبق قرارداد حمل،تخلیه یا نظارت بر تخلیه و شمارش کالا و امضای اسناد کسر و اضافه و آسیب دیدگی، دقت در تحویل محموله به مقصد و اخذ گواهی های مربوطه.
مسئولیتها درشرکت هاى موفق حمل ونقل نیزعبارتند از پرداخت کرایه حمل و نقل و حق توقف و سایر حقوق متعلقه به راننده، قبول کلیه مسئولیتهای مذکور درکنوانسیون CMR3 در زمینه مفقود شدن، تاخیر  و آسیب دیدگی کالا و تعهد پرداخت غرامت به میزان توافق شده یا طبق کنوانسیون مذکور، مراقبت در تایید روی ته قبض های کارنه تیرتوسط مقامات گمرکی بین راهی و مقصد و استرداد لاشه کارنه به اتاق بازرگانی و صنایع ومعادن ایران در مهلت مقرر، رعایت کلیه دستورعملها و آیین نامه هایی که در رابطه با امور حمل به تصویب مراجع ذیصلاح می رسد، آگاهی از مقررات مربوط به تردد کامیون ها در کشورهای مسیر و اعلام آنها به رانندگان، آموزش رانندگان برای اجرای صحیح حمل بین المللی کالا بر اساس دستورعمل های ابلاغی، قبول کلیه مسئولیتهای مذکور درکنوانسیون TIR4 و ضمائم مربوط در مواردی که کالا به صحابت کارنه تیر حمل می شود، شرکتهای حامل ضمن مراقبت در حسن انتخاب و اعمال و رفتار راننده و سایر عوامل مربوط در صورت احراز مراتب تخلف، همکاری لازم را با سازمانها و موسسات و اشخاص ذیربط جهت برخورد قانونی لازم با عوامل فوق الذکر به عمل خواهند آورد.

این شرکت ها باتوجه به مسئولیت هاى خود از حقوقى نیز برخوردارند که بخشى از این حقوق عبارتند از مسئولیت های حامل در پرداخت غرامت محدود به موارد مذکور در کنوانسیون CMR و به شرط رعایت مفاد این کنوانسیون از جانب فرستنده و گیرنده کالا خواهد بود، در صورتی که حوادث و عواملی خارج ازحیطه اختیارات حامل (مثلا قوه قهریه) موجب عدم اجرای تعهد شود حامل مسئولیتی درپرداخت غرامت ندارد، حامل مسئولیتی در قبال مغایرت ناشی ازمحتویات بسته های آکبند یا کانتینرهایی که با پلمپ شماره دار سالم به همان نحوی که تحویل گرفته شده است به مقصد تحویل می شود نخواهد داشت، در صورتی که فرستنده کالا با اظهار خلاف واقع خود از نظر کمیت و کیفیت کالا موجبات زیان و یا انجام هزینه های غیرعادی برای حامل فراهم کند متعهد به جبران آن است، تا هنگامی که کرایه و هزینه های مربوط به آن پرداخت نشده باشد حامل می تواند اجازه دخل و تصرف در کالا را به صاحب آن ندهد، در مواردی که کامیون به انتظار بارگیری یا تخلیه بیش از حد مقرر معطل بماند مشتری متعهد به پرداخت حقوق توقف خواهد بود.

پیشنهادهایى برای موفقیت شرکتهای حمل و نقل

عوامل پنجگانه درموفقیت شرکتهای موفق در ذیل تحت عنوان پیشنهادات عملى جهت توسعه شرکت هاى حمل ونقل ذکر خواهدشد،این عوامل عبارتنداز:

الف) فنون بازاریابی
ایجاد تفکر بازاریابی براساس آمیخته بازاریابی و استقرار سیستم بازاریابی در شرکت های حمل و نقل بین المللی جاده ای کالا یکی از عوامل مهم موفقیت است و در این زمینه مواردى ازقبیل افزایش مهارتهای بازاریابی کارکنان شرکتها ازطریق مراکز آموزش، وجود بازاریابی هماهنگ و منسجم به همراه سایر فعالیتهای حمل و نقل برای نیل به اهداف شرکت، شناسایی و معرفی ارزشهای ویژه شرکت با به کارگیری فنون بازاریابی به مشتریان و انتخاب گروهی از مشتریان و سهم بازار خاص، اعتقاد در بازاریابی به کیفیت ارائه خدمات که بسیار حائز اهمیت است و برقراری ارتباط مستمر با مشتریان و سعی درانجام کار مناسب و پیوسته برای حفظ مشتریان قابل توجه ا ست.

ب) ساختار سازمانی
ساختار سازمانی در شرکتهای حمل و نقل برای رفع نیاز و خواسته مشتریان باید آنچنان تدوین شود که هم بتواند انتظارات آنان را پیشب ینی کرده وهم خدمات مورد نیاز را ارائه و تامین نماید. ساختار سازمانی در شرکت های خدماتی حمل ونقل که براساس فرآیند نیروی انسانی است پیوسته باید در حال تغییر و برای خدمات رسانی به مشتریان پویا باشد که در این راستا مواردى ازقبیل ایجاد ساختار سازمانی مناسب برای نوآوری درارائه خدمات مورد نیاز مشتریان، وجود ساختار سازمانی با الگوی منطبق با فرآیند نیروی انسانی که برای رسیدن به اهداف شرکت پیوسته در حال تفکر و ابتکار عمل باشند، وجود ساختار سازمانی مناسب سازمانهای کوچک و گروههای تخصصی و افزایش مسئولیت در شرایط رقابت دوستانه تیم های کاری، ایجاد ساختارهای تیمی بر مبنای افزایش انگیزش کارکنان به منظور حضور در صحنه فعالیت خدمات رسانی حمل و نقل و داشتن ساختارهای ساده با توجه به تخصص و نوع فعالیت این گونه شرکت ها باید تحقق یابد.

ج) سبک مدیریت
کیفیت و سبک مدیریت بیش از هرعامل دیگر در موفقیت یا عدم موفقیت، عامل تعیین کننده است و مدیریت مؤثر در شرکتهای حمل و نقل بین المللی جاده ای کالا به اندازه سازمان- های بزرگ از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در این راستا مواردى از قبیل بهره گیری از فنون جدید مدیریت در شرکتهای حمل و نقل برای بهره برداری صحیح از امکانات وسرمایه های حمل و نقل، توجه مدیران شرکت های حمل و نقل به کارکنان با توجه به شرایط خدماتی آنان به عنوان سرمایه های شرکت، مدیران شرکت های حمل و نقل باید از شخصیت والا و مقبولیتی بسیار برخوردار و نفوذ کافی در افکار کارکنان داشته باشند، توسعه و ترویج کارگروهى توسط مدیران شرکتهای حمل و نقل با توجه به ساختارهای ساده و خانوادگی، توجه به کارکنان به عنوان عامل موفقیت برای فعالیتهای شرکت و توجه به جنبه های مدیریت مشارکتی درموفق بودن شرکت هاى حمل ونقل پیشنهاد مى شود.

د) مالکیت در شرکت ها
عامل چهارم، مالکیت در شرکت ها است، با توجه به خصوصى بودن مالکیت شرکتهای حمل و نقل و بالا بودن کارآیی آنها نسبت به بخشهاى دولتی و تعاونی توجه به مدیریت و انفکاک از مالکیت در شرکت های خصوصی حمل و نقل بین المللی جاده ای کالا ضروری است. شرکت – های حمل و نقل بین المللی جاده ای کالا با مالکیت دولتی باید فرهنگ مشارکتی را توسعه بخشیده و کارکنان را در منافع حاصل از فعالیت سهیم کنند و از حقوق بگیری صرف خودداری کنند. همچنین شرکتهای حمل و نقل بین المللی با مالکیت دولتی که برای ضرورت های اقتصادی در زمان های خاص شکل گرفته اند باید به عنوان بازوان اجرایی براساس اصل درآمد و هزینه اداره شوند.

ه) آموزش
رشدی که در اثر آموزش و دائمی بودن آن ایجاد می شود برای شرکت های حمل و نقل بسیار حائز اهمیت بوده و براى نهادینه کردن امر آموزش در شرکت هاى حمل و نقل اقداماتى نظیر ایجاد مراکزی در کشور برای انتقال مطالب تخصصی به مدیران و مسئولان شرکتها به طورمستمر، توجه هر چه بیشتر مدیران شرکت های حمل ونقل به مطالب علمی و استفاده از مدل های علمی در فعالیت های حمل و نقل، سرمایه گذاری برای افزایش دانش و مهارتهای نیروی انسانی و تربیت متخصصان از طریق دانشگاه ها، ایجاد مراکز تحقیقاتی و مطالعاتی برای تبادل مطالب آموزشی و تجربیات علمی حمل و نقل وانجام هزینه های آموزشی برای سطوح مدیران (عالی، متوسط، اجرایی)، پرسنل (اداری، فروش، عملیاتی) و رانندگان و ارزیابی درآمدها و هزینه های آموزشی و میزان نیل به اهداف پیشنهاد مى گردد.