مقررات چالش اصلی نوآوری در صنعت حمل و نقل بار

هرچند پیشرفت فناوری سبب افزایش بهره‌وری اقتصادی و رشد بسیاری از صنایع شده، اما مقررات همچنان در صدر موانع استفاده از این فرصت‌ها است، زیرا مقررات ذاتاً به بهره‌وری و نوآوری کمتر از آنچه باید باشد تاکید می کند.

اگر به علوم مقررات‌گذاری تسلط پیدا کنیم و جرات اصلاحات آن را داشته باشیم بستر نوآوری، ‌شکوفایی و رشد قابل توجه اقتصادی را فراهم خواهیم کرد. امروز قدرت اصلاحات مقررات بر کسی پوشیده نیست، همه می‌دانند ریشه توسعه کشورهایی که تا دیروز در حال توسعه بودند مانند چین و کره از اصلاحات مقررات آغاز شد؛ اینکه امروز بسیاری از امور در کشور، متولی مشخص ندارد یا متولی آن، مقررات قدیمی و منسوخ شده دارد و یا ضمانت اجرایی در مقررات لحاظ نشده است، یا مقررات توسط نهادهای دیگری مانند نهادهای نظارتی یا سازمان حمایت از مصرف کننده و .... وضع می شود نشان دهنده عدم شناخت ما از این علم بسیار کلیدی دارد،‌ هر روز بدلیل ضعف مقررات هزینه های غیر ضرور بر اقتصاد ما تحمیل می شود، بخش عمده ای از آسیبهای اجتماعی ما ریشه در آن دارد. حتی در برخی صنایع رشد ما را متوقف کرده یا آنقدر کند کرده که با توقف فرقی ندارد. اما بالعکس اصلاح مقررات می تواند با کاهش عدم اطمینان، تقویت انگیزه های بازار، سرعت تولید نوآوری و تولید ارزش را افزایش داده و بستر بهبود عملکرد و بستر پذیرش عمومی فناوریهای نوین و در نهایت توسعه اقتصادی را فراهم نماید. 

البته باید اذعان کرد اصلاح مقررات بسیار پیچیده است حتی از اجرای طرح های بزرگ در دولت مانند طرح سلامت یا اصلاحات مالیاتی نیز پیچیده تر است، زیرا تغییر مقررات نیازمند شناخت دقیق از نیروهایی است که یک صنعت را شکل می دهند و نیز به یک چشم انداز واضح و روشن از آنچه بازار باید به آن شبیه باشد نیاز دارد. علاوه بر این، فرآیند مقررات گذاری یا اصلاح آن نیز روال اداری سختی دارد و برای تغییرات به اعلان عمومی، هماهنگی با اصناف، جمع آوری نظرات و بررسی واکنش نهادها نیاز دارد؛ آغاز این فرآیند طولانی در بازبینی یا حذف مقررات قدیمی، حتی اگر به وضوح منسوخ شده باشند اراده فولادین می خواهد.

در جامعه امروز سکوت مقررات نیز تبعات منفی خاص خود را دارد زیرا در اقتصاد مدرن پیچیدگی و وابستگی متقابل بیشتر شده است و نبود مقررات در برخی موضوعات سبب می شود برخی گروه ها از عقب ماندگی، نبود رقابت و نبود دانش کافی در بازار سوء استفاده کنند. شاید درک مین نکته است که باعث شده در جوامع توسعه یافته، مقررات تقریبا در همه بخشهای اقتصادی تنظیم شده است.

بخش حمل و نقل بار نمونه خوبی از چالش هایی است که مقررات گذاران مدرن با آن مواجه هستند. این صنعت شاهد پیشرفت سریع فناوری است که اثرات قابل ملاحظه ای در بهره وری، ایمنی و مسائل اجتماعی دارند. موضوعاتی مانند پراکندگی،‌ حمل و نقل ترکیبی،  ایمنی حمل و نقل بار جاده ای، استانداردهای لجستیکی تبادل داده، جنبشهای نرم افزاری،  استارتاپهای لجستیکی و B2B، خدمات مدرن اپراتوری در پایانه ها، بنادر، فرودگاه ها،  و . . .  نمونه های بارز نوآوری در حمل و نقل بار هستند.

حمل و نقل جاده ای، ریلی و دریایی و هوایی همه برای حمل کالاها رقابت می کنند. در عین حال، همگی با یکدیگر همکاری  می کنند تا هماهنگ باشند تا کل هزینه های تحویل کالاها را به حداقل برسانند. اما چگونه این یکپارچگی و هماهنگی دست یافتنی است؟ و یا چگونه می توان زمان انجام اموری مانند ترخیص کالا یا عبور کامیون ها از مرزها را کاهش داد و درعین حال نرخ کشف محموله های قاچاق را افزایش داد؟ همگی نمونه های خوبی برای ضرورت کسب دانش مقررات گذاری مدرن بخصوص در حوزه لجستیک است.

بنابراین در ابتدا بایستی شناخت علم رگولاتوری یا مقررات گذاری در اولویت سازمانهای دولتی، ‌نظارتی و مجلس قرار گیرد و در این خصوص متخصصان لازم پرورش داده شوند و تجربیات سیار کشورها در این خصوص بررسی شود  و سپس موضوع اصلاحات مقررات در اولویت نخست قرار گیرد. شناخت این علم می تواند به تصمیم سازان و تصمیم گیران در موضوعاتی مانند ادغام یا تفکیک نهادها، اصلاحات ساختاری در دولت، تشکیل نهادهای جدید یا تعریف مجدد نقش سازمانها به آنها کمک کند تا تصمیمات درست تری اتخاذ کنند. اگر رویکرد مقررات گذاری مدرن در دولت و مجلس حاکم شود،‌ احتمالا حمل و نقل درون شهری و برون شهری هر کدام متولی جداگانه نخواهند داشت (وزارت راه - وزارت کشور) یا امور مربوط به لجستیک در چندین وزارتخانه پراکنده نمی شوند.  

روزبه افشاری - کارشناس حمل و نقل