همه آنچه که در مورد بارنامه الکترونیکی باید بدانید

مدتی از الکترونیکی شدن صدور بارنامه می‌گذرد، ایجاد سامانه بارنامه آنلاین و یا همان صدور بارنامه الکترونیکی به عنوان یک تحول مهم در صنعت حمل و نقل و حمل بار کشور محسوب می‌شود. با وجود این سامانه، همه اطلاعات مربوط به ناوگان، راننده و بارها به صورت یکجا و با کنترل بارنامه الکترونیکی قابل رصد است.

با وجود همه مزایای الکترونیکی شدن صدور بارنامه، این موضوع مورد اقبال عمومی کامیون داران و سایر رانندگان قرار نگرفته است. علت این موضوع شاید آن باشد که تاکنون در مورد مزایای اخذ بارنامه اطلاع رسانی و فرهنگ سازی درستی انجام نشده است. بطور کلی زمانی که دلایل و مزایای یک امر برای اقشار مختلف جامعه تبیین نشود، کمبود اطلاعات و ناشناخته بودن موجب نگرش منفی و مقاومت جامعه می شود.

برای مثال برخی تصورات وجو.د دارد که کنترل بارنامه به غیر از اعمال تامین منافع و افزایش درآمد دولت، دلیل دیگری ندارد و مسئولان به بهانه‌هایی همچون بارنامه، بدون توجه به منافع رانندگان و کامیون داران صرفا دنبال اهداف خود هستند. 

عده ای از کارشناسان بر این باورند که مزایای قابل توجه اخذ بارنامه الکترونیکی زیر سایه سنگین این ذهنیت منفی قرار گرفته و به تبع آن، مخاطبان نسبت به ضرورت اجرای این امر مقاومت میکنند. اما به راستی دلایل اصلی صدور  بارنامه الکترونیکی حمل بار چیست؟ و مزایای آن برای چه کسانی است. 

جلوگیری از ضرر و زیان رانندگان 

رانندگانی که بدون اخذ بارنامه الکترونیکی مبادرت به حمل کالا می‌کنند در بسیاری از موارد به دلیل نداشتن بیمه، موجب ضرر و زیان جبران‌ناپذیر برای خود و صاحب بار می‌شوند و یا حتی در موارد زیادی به دام باندهای قاچاق کالا و مواد مخدر گرفتار می‌شوند.
از سوی دیگر، نگرفتن بارنامه الکترونیکی و عدم رعایت اصول آن علاوه بر تضییع حقوق دولت به منظور ایمن سازی جاده‌ها، عرصه را برای رانندگانی که حقوق ملت و دولت را رعایت می‌کنند، تنگ می‌کند؛ تا جایی که این مسئله باعث گله‌مندی بسیاری از رانندگان شده است. 

رعایت عدالت جاده‌ای 

عدالت جاده‌ای به این معنی است که تمام استفاده‌کنندگان از یک جاده باید سهم استفاده خود را متناسب با استهلاکی که در جاده‌ها ایجاد می‌کنند، پرداخت کنند. عدالت جاده‌ای از سوی دیگر مانع حمل اضافه‌بارهایی می‌شود که برای سلامت جاده‌ها آسیب‌رسان هستند. 
عدالت جاده‌ای بسیار حائز اهمیت است چرا که هیچ عاملی مانند اضافه تناژ یا همان حمل بار بیش از ظرفیت مجاز وسایل نقلیه راه‌ها را تخریب نمی‌کند.
در صورت عدم اخذ بارنامه الکترونیکی، عدالت جاده‌ای هم محقق نخواهد شد و عده‌ای از طریق حمل بار بدون بارنامه و حمل اضافه‌بار، بیشترین نقش را در تخریب جاده‌ها ایفا می‌کنند. این در حالی است که این عده سهم متناسب خود از میزان استهلاکی که در جاده‌ها ایجاد می‌کنند را پرداخت نمی‌کنند.

همچنین از دیگر فواید اخذ بارنامه می‌توان به هدفمندسازی عوارض استفاده از جاده‌های کشور اشاره کرد چرا که همواره بخشی از هزینه‌های ایمن‌سازی جاده ها را از محل عوارض بارنامه تامین می‌شود. 

اطمینان خاطر صاحبان بار

حمل بار بدون اخذ بارنامه الکترونیکی همواره برای صاحبان بار و بازرگانان ریسک‌آفرین و دردسرساز است، زیرا بارنامه به نوعی سند مالکیت کالا محسوب می‌شود و در آن فرستنده، کالایی را به متصدی حمل تسلیم کرده است.
بدین ترتیب اگر متصدی حمل ادعای خلافی مبنی بر مالکیت کالا داشته باشد پذیرفتنی نیست و صدور بارنامه اساسا از بروز چنین حالتی جلوگیری می‌کند. 

بهبود کیفیت حمل بار 

اخذ بارنامه الکترونیکی موجب آن می‌شود که عموم مردم نسبت به دارا بودن بیمه و رعایت ایمنی از جانب ناوگان، خاطرجمع شوند. عدم رعایت اصول ایمنی و نداشتن بیمه، دو عاملی است که تاکنون بسیاری از رانندگان کامیون، صاحبان بار و حتی عموم مردم را متضرر کرده است. 

کاهش تلفات جاده‌ای

کارت سلامت راننده و معاینه فنی ناوگان از جمله مواردی به حساب می‌آید که برای صدور بارنامه الکترونیکی لازم است بنابراین ارائه بارنامه گواهی بر تایید سلامت راننده و ناوگان است. کهولت سن، ضعف بینایی رانندگان و نقص فنی خودروهای سنگین همواره یکی از مهمترین دلایل تصادفات رانندگی در جاده‌ها بوده و این مساله لزوم اخذ بارنامه الکترونیکی را بیش از پیش آشکار می‌کند.

کاهش قاچاق کالا و حمایت از تولیدکننده داخلی 

وجود بارنامه الکترونیکی به نیروهای انتظامی اجازه می‌دهد به طور جدی‌تری به کنترل بارنامه بپردازد و از این طریق گامی محکم برای مقابله با قاچاق و واردات غیرقانونی برداشته می‌شود.  در صورتی که فعالان اقتصادی که فعالیت سالم دارند به اخذ بارنامه مقید باشند، تشخیص سره از ناسره برای نیروی‌انتظامی هم راحت‌تر می‌شود و بدین ترتیب می‌توان با پدیده قاچاق مبارزه جدی‌تری کرد.
به عقیده اکثر صاحب نظران بسیاری از فرآورده‌های سلامت‌محور که از طریق غیرقانونی وارد کشور شده و حمل می‌شود، به دلیل شرایط غیر استاندارد حمل و نگهداری فاسد شده و در صورت مصرف اثر سوء دارد.  این در حالی است سازمان غذا و دارو و یا دامپزشکی برای برخی از کالاهای حساس، کنترل‌های سلامت‌محوری در نظر می‌گیرد که تنها در صورت اخذ بارنامه الکترونیکی می‌شود از وجود آنها اطمینان یافت. 

امکان رصد بار برای صاحب کالا 

صاحب کالا از طریق اخذ بارنامه این امکان را خواهد داشت که ناوگان حامل بار را از ابتدا تا انتهای مسیر رصد کند و از سلامت محموله خود اطمینان پیدا کند.  هر چند در سال‌های اخیر توسعه الکترونیکی شدن صدور بارنامه، امکان نظارت مناسب از عوامل ذیربط را فراهم آورده است اما همواره افرادی وجود داشته‌اند که با عدم اخذ بارنامه، مانع تحقق اهداف مد نظر شده‌اند.

امید است با اهتمام فعالان اقتصادی به اخذ بارنامه و نظارت و کنترل صحیح بر آن، صنعت حمل و نقل و حمل بار، رانندگان کامیون و سایر وسایل نقلیه مردم، صاحبان بار و در نهایت عموم مردم جامعه از مزایا و فوایدی که در این مساله وجود دارد بهرمند شوند.